Có một vấn đề vẫn luôn làm mình nhức nhối đó là sau bao nhiêu năm trời với bao nhiêu cải cách trong việc học tiếng Anh ở nhà trường,bao nhiêu trung tâm Anh ngữ mọc lên, bao nhiêu nguồn tài liệu nhờ internet mà có thể đến với tay nhiều người hơn với chi phí không cao, mà đại đa số người Việt, đặc biệt là các bạn trẻ vẫn không thể tự tin sử dụng tiếng Anh để giúp mình bước ra thế giới và mang thế giới về gần với Việt Nam. Nhiều em bằng tuổi em mình, sinh sau mình cả thập kỉ mà vốn tiếng Anh vẫn gần như là con số 0. Vì sao mà với đại đa số mọi người ở Việt Nam, tiếng Anh vẫn là một nỗi ám ảnh, một khái niệm mơ hồ, một sự tự ti, thậm chí đôi khi còn là thước đo giá trị và khác biệt lương bổng. Mình nghĩ trước hết có 3 vấn đề về mặt tâm lý mà các bạn cần làm rõ:

1.    Không xác định động lực rõ ràng: nếu bạn không phải thuộc nhóm thiểu số yêu thích tiếngAnh như một ngôn ngữ đặc biệt, muốn khám phá hết vẻ đẹp câu từ của nó, thì hãytiếp cận tiếng Anh một cách thực dụng: như một công cụ giao tiếp, một kỹ năng cầnthiết để bạn giao lưu với người bạn muốn giao lưu, học cái bạn muốn học, làm cái bạn muốn làm, đọc cái bạn muốn đọc vv… Hãy để mục đích biện minh cho hành động, cho những khó khăn mà bạn sẽ phải vượt qua.

2.    Có điều kiện tiếp xúc nhiều với tiếng Anh (từ nhỏ) thì giỏi, còn mình không có điều kiện thì không giỏi được: thật ra, nếu bạn đã xác định tiếng Anh là công cụ để bạn đạt được mục đích thì bạn không cần giỏi tiếng Anh một cách hoàn hảo, bạn chỉ cần giỏi “đủ” cho mục đích của bạn mà thôi. Để giỏi vừa đủ, bạn phải biết mục đích cuối của mình là gì (trả lời câu hỏi 1) và bù đắp cho sự thiếu điều kiện của mình bằng phương pháp học bài bản, bằng cách chủ động tạo điều kiện phù hợp với mục đích học tiếng Anh của mình để sử dụng ngôn ngữ này. Dù gì đi nữa, tiếng Anh là công cụ nên đừng đợi bạn giỏi rồi mới dùng.

3.   Phải nói tiếng Anh đúng ngữ điệu, nhấn nhá, trầm bổng, ồ à y như người bản xứ mới được: như trên đã nói, nếu xác định tiếng Anh là để giao tiếp thì miễn bạn phát âm rõràng, tốc độ vừa phải để người nghe hiểu bạn không quá khó khăn là được. Nên bạnđừng có tự ti với ngữ điệu của mình mà làm hạn chế cơ hội của mình và hãy đầutư thời gian công sức trau dồi kiến thức, trau chuốt nội dung mà bạn nói thì hơn. Và mình tin rằng tiếng Anh ngày nay, với tư cách là ngôn ngữ toàn cầu, trởnên phong phú bởi vì nó được nói với muôn vàn những ngữ điệu khác nhau.

Cả 3 rào cản tâm lý trên mình đã trải qua hết. Bản thân mình cũng không được học tiếng Anh từ nhỏ, hồi ở Mỹ Tho cũng không được tiếp xúc với người bản xứ và cho tới bây giờ vẫn không nói tiếng Anh theo giọng Anh hay Mỹ gì cả, cũng đã trải qua nhiều cung bậc cảm xúc với tiếng Anh khác nhau, bao gồm cả chán nản, thất vọng, tự ti và nhờ đó mà mình rút ra những yếu tố có thể giúp mình, và hi vọng là các bạn, đã và đang có thể tự chủ động nâng cao khả năng và tự tin sử dụng ngôn ngữ này cho mục đích mà mình cần.

1.    Dành thời gian học cách phát âm bảng phiên âm quốc tế dành cho tiếng Anh ngay từ sớm – đây là nền tảng cực kỳ quan trọng và là chìa khoá giúp bạn có thể tự học tiếng Anh và phát âm đúng. Hãy tìm những bài viết hay video hướng dẫn mà người hướng dẫn chỉ bạn phải để vị trí môi, lưỡi hay lấy hơi như thế nào cho từng âm. Thật ra thì những bài học tiếng Anh vỡ lòng đều có phần này nhưng đa số người học học lướt qua, học xong bỏ đó mà không áp dụng. Phát âm tiếng Anh khó ở chỗ viết một đằng phát âm một nẻo (các chữ cái đứng riêng thì phát âm khác, đứng cùng với nhau thì phát âm khác, nhiều khi cùng một cụm các nguyên âm phụ âm giống nhau nhưng lại phát âm khác nhau trong những từ khác nhau…=.=) Cho nên, bạn phải nắm vững bảng phiên âm, sự kết hợp của các âm để có thể tự đọc phiên âm quốc tế trong từ điển, từ đó mà tự tin biết một từ tiếng Anh được phát âm đúng như thế nào. Nắm vững cái này thì có thể bạn nói chưa hay nhưng ít ra bạn sẽ không nói sai.

2.    Tài liệu: có ba quyển sách gần như là thần chú của mình trong quá trình học tiếng Anh từ sơ cấp lên trung cấp: từ điển Longman Dictionary of Contemporary English,Oxford Collocations Dictionary for Students of English và English Grammar inUse của Raymond Murphy (quyển này có dịch sang tiếng Việt).

a.    Mình thật sự rất yêu thích quyển từ điển Anh-Anh Longman vì cách giải nghĩa từ rất sáng, cho ví dụ ngắn gọn nhưng bật được các sắc thái nghĩa khác nhau. Tra từ trong từ điển hơi bị lâu nhưng có cái lợi là: vì mất công nên mình cũng dừng lại một từ lâu hơn và có thể nhớ lâu hơn. Cũng vì mất công nên mình không tra ngay một từ mình không hiểu mà cố gắng hiểu nghĩa nó trước trong bối cảnh của câu, đây là một kỹ năng vô cùng quan trọng để nâng cao khả năng đọc hiểu. Khi tra từ điển mình cũng phải đọc phiên âm để biết từ đó phải được phát âm thế nào, từ đó làm quen dần các tổ hợp nguyên âm phụ âm thường được phát âm như thế nào để sau này gặp từ mới có thể tự đoán (mình vẫn có thể nói sai vì nhiều trường hợp ngoại lệ nhưng mà sẽ đúng đại đa số)

b.    Quyển collocation thì giúp mình biết người Anh sẽ sử dụng từ nào với từ nào. Như trong tiếng Việt mình nói mèo mun và chó mực chứ không nói mèo đen, chó đen vậy đó thì trong tiếng Anh có “make a wish” chứ không nói “do a wish” vậy. Bạn có thể tra từ “wish” và từ điển sẽ cho bạn biết phải dùng những động từ hay tính từ nào kết hợp. Kiến thức này cần thiết để bạn có thể diễn đạt (nói và viết) bằng tiếng Anh tự nhiên như người bản xứ bằng cách dùng từ hợp lý (mà cái lý này là do người Anh họ nghĩ ra chứ nhiều khi có lý gì đâu :)))

c.     Mình cũng rất thích đọc quyển English Grammar in Use vì nó giải thích cho mình biết những cấu trúc ngữ pháp khác nhau được dùng để bật ra sắc thái hay ý nghĩa gì. Để hiểu trọn vẹn nghĩa của một diễn đạt, bạn không chỉ cần phải hiểu nghĩa của các từ, cụm từ mà còn cả sắc thái mà cấu trúc ngữ pháp đó toát lên nữa. Vẻ đẹp của ngữ pháp nằm ở chỗ nó thể hiện cách tư duy của mỗi dân tộc nhằm diễn đạt muôn vàn sắc thái ý nghĩa khác nhau. Vì vậy, nắm được các điểm ngữ pháp được sử dụng như thế nào cho phép bạn chủ động diễn đạt một sắc thái, ý nghĩa gì đó trong tiếng Anh một cách uyển chuyển. Ví dụ: bạn sẽ biết nếu nói “you are noisy” thì chỉ là một câu miêu tả trung dung nhưng khi bạnnói “you are being noisy” thì bạn còn đang thể hiện thái độ khó chịu của mình.

3.    Sử dụng vốn tiếng Anh của mình một cách có ích. Nếu xem tiếng Anh như một công cụ thì hãy chủ động dùng nó để tạo ra một giá trị gì đó thực tế cho bạn, để nó phục vụ nhu cầu của bạn. Không nhất thiết để luyện nghe thì phải nghe nhạc xem phim Mỹ, luyện nói thì phải đến câu lạc bộ tiếngAnh để nói về những chủ đề giả định mà nhiều khi bạn cũng không quan tâm, hay luyện viết thì tập viết theo những đề thi viết mà bạn không có hứng thú gì. Bạn có thể dùng tiếng Anh để đọc báo, tìm tài liệu cho việc học của mình, để học những khoá học online có phụ đề, để đọc những quyển sách mà bạn quan tâm, để đặt vé đặt phòng lên lịch trình chuẩn bị đi du lịch hay là… tìm bạn trai, bạn gái :)) hay như con em mình là viết fanfic cho mấy quyển truyện tranh mà nó ghiền =.= Mà mình thấy là để nâng cao trình độ sử dụng một ngôn ngữ thì đọc sách tốt hơn là đọc một bài báo ngắn vì đọc sách thì tầng số mỗi một từ mới xuất hiện nhiều hơn, trong nhiều ngữ cảnh hơn giúp nó dễ đi vào đầu bạn tự nhiên hơn và bạn cũng dễ đoán nghĩa hơn. Hơn nữa, đọc xong một quyển sách giúp cho bạn có đủ thời gian để làm quen với văn phong của một tác giả, từ đó giúp bạn nhạy cảm hơn với các văn phong khác nhau và từ đó hình thành văn phong tiếng Anh của riêng mình.

Tóm lại, công thức của mình là PHÁT ÂM + HỌC TỪ (& ĐỌC PHIÊN ÂM) + CỤM TỪ + CÁCH SỬ DỤNG NGỮ PHÁP (nhấn mạnh là cách sử dụng, chứ không phải chia thì, chia từ thôi nhé) + ĐỂ TIẾNG ANH PHỤC VỤ MÌNH. Mình tin là học tiếng Anh bài bản từ đầu, xây dựng nền tảng tốt có thể làm cho bạn vất vả và tiến chậm lúc đầu nhưng lại trang bị cho bạn những viên gạch cần thiết giúp bạn tự thân vận động mà tiến xa. Học bài bản cũng giúp bạn khi cần đi thi các chứng chỉ tiếng Anh khác nhau thì bạn chỉ cần mất ít thời gian để làm quen với dạng đề là có thể tự tin đi thi thôi.